Η συλλαβική αύξηση (έ-γραφα) μπαίνει μόνο στην οριστική των χρόνων που δηλώνουν παρελθόν. Οι άλλες εγκλίσεις (υποτακτική-προστακτική) ΔΕ δηλώνουν παρελθόν και άρα ΔΕ θα πάρουν αύξηση.
Άρα είναι λάθος να λέμε υπέγραψε το στην προστακτική. Ο σωστός τύπος είναι υπόγραψε το (και στον πληθυντικό είναι υπογράψτε!). Το μπερδεύουμε με τον τύπο της οριστικής υπέγραψε (κάποιος χθες).
Η συλλαβική αύξηση όταν είναι άτονη παραλείπεται:
π.χ. έπαιζα αλλά παίζαμε, έτρεχαν ή τρέχανε.
λάθος
σωστό
παρεσκεύασα
εδικαιώθηκα
παρασκεύασα
δικαιώθηκα
Πολλά λάθη γίνονται από το μπέρδεμα δημοτικής και καθαρεύουσας.
- στο νόημα, π.χ. «Οι Άραβες κατάλαβαν μεγάλο μέρος του εδάφους» (δηλαδή κυρίευσαν) Σωστός τύπος- κατέλαβαν
Ενεστ. καταλαβαίνω
Ενεστ. καταλαμβάνω
Αορ. κατάλαβα
Αορ. κατέλαβον
(= κατανοώ, δημοτική)
(= κυριεύω, καθαρεύουσα)
- στους μορφολογικούς τύπους
ενδιάμεσος τύπος
Δημοτική
καθαρεύουσα
συνεζητήθηκε
συνεπληρώθηκε
ακυρώθησαν
επεβλήθηκε
επροτάθηκε
επεκτάθη
Συζητήθηκε
συμπληρώθηκε
ακυρώθηκαν
επιβλήθηκε
προτάθηκε
επεκτάθηκε
συνεζητήθη
συνεπληρώθη
ηκυρώθησαν
επεβλήθη
επροτάθη
επεξετάθη
Είναι λάθος η χρήση της αύξησης στην προστακτική.
Η αύξηση μπαίνει και στην αρχαία και στη νέα ελληνική μόνο στην οριστική και μόνο στους παρελθοντικούς χρόνους.
ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΕΣ
ΣΩΣΤΕΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΕΣ
παρήγγειλέ μου
παράγγειλέ μου
επανέλαβέ το
επανάλαβέ το
ανέβαλέ το
ανάβαλέ το
ήλεγξέ το
έλεγξέ το
υπέγραψέ το
υπόγραψέ το
μετέφρασέ το
μετάφρασέ το
ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ
(που δείχνουν ότι οι γλωσσολόγοι έχουν δίκιο όταν απορρίπτουν τις ρυθμιστικές αντιλήψεις για το σωστό και το λάθος)
Η γλώσσα δεν κατασκευάζεται ούτε καθορίζεται πάντα από γραμματικούς κανόνες αλλά από το λαό που τη χρησιμοποιεί.
έτσι: ανεβαίνω, ανέβα, κατεβαίνω, κατέβα
σύμφωνα με τον κανόνα θά ‘πρεπε να λέμε: αναβαίνω, ανάβα, καταβαίνω, κατάβα, κάτι που ούτε ανεκτό γίνεται ούτε υπάρχει στη γλώσσα μας.
Πολλά γλωσσικά λάθη έχουν επικρατήσει και είναι αποδεκτά.
σχηματική παρουσίαση των σελίδων 171- 175 από το βιβλίο του Α.Β. Μουμτζάκη